I. Kontakt
Siedziba Zespołu mieści się w:
Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Jedlińsku
ul. M. Konopnickiej 11
26-660 Jedlińsk
Tel. 48 32 13 127
Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie “Niebieska Linia” 800 12 00 02 czynny jest całą dobę, poradnia e – mailowa pod adresem: niebieskalinia@niebieskalinia.info
II. Cele i zadania Zespołu Interdyscyplinarnego
Głównym zadaniem Zespołu Interdyscyplinarnego jest zapewnienie efektywnej współpracy kręgu instytucji i organizacji działających na rzecz zapobiegania i zwalczania zjawiska przemocy w rodzinie na terenie gminy Szczerców.
Celem Zespołu jest pomoc osobom, rodzinom, grupom problemowym i środowiskom dysfunkcyjnym w przezwyciężeniu ich problemów, w szczególności efektywne podejmowanie działań pomocowych i interwencyjnych w momencie zaistniałego problemu.
Zadaniem Zespołu jest integrowanie i koordynowanie działań przedstawicieli podmiotów wchodzących w jego skład oraz specjalistów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie,
w szczególności przez:
1) diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie;
2) podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku;
3) inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie;
4) inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie;
5) udzielenie pomocy dzieciom doświadczającym i będącym świadkami przemocy w rodzinie;
6) podejmowanie wspólnych działań w ramach procedury „Niebieska Karta”.
W indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie Zespół może powołać grupę roboczą – zespół specjalistów, którzy bezpośrednio współpracują z rodziną.
Do zadań poszczególnych grup roboczych należy przede wszystkim:
1) opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach, modyfikacja planu pomocy;
2) monitorowanie sytuacji rodzin, w których dochodzi do przemocy, jak również rodzin zagrożonych wystąpieniem przemocy;
3) dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy, a także efektów tych działań.
Prace Zespołu Interdyscyplinarnego i grup roboczych realizowane są w ramach obowiązków służbowych i zawodowych. Dokumentacja pracy zespołu i grup roboczych nie jest jawna i nie podlega udostępnieniu osobom trzecim.
III. Procedura „Niebieskie Karty”
Procedura „Niebieskie Karty” to procedura interwencji wobec przemocy w rodzinie, która składa się z odpowiedniej dokumentacji i sposobu postępowania w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia występowania przemocy.
Rozpoznanie przemocy w rodzinie i wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” przez policjanta, pracownika socjalnego czy członka gminnej komisji to początek procesu pomagania. Każda z tych służb ma w swoich zapisach ustawowych możliwość i obowiązek korzystania z pomocy innych osób, instytucji i organizacji, a także obowiązek współpracy, gdy zostanie o to przez nie poproszona. W przypadku przemocy w rodzinie działania w pojedynkę nie przynoszą pożądanych efektów.
Interwencja to pierwszy i podstawowy krok w procesie pomagania, jej celem jest zatrzymanie przemocy w rodzinie. To także początek procesu pomagania opartego na założeniach:
1) najważniejsze jest bezpieczeństwo ofiar;
2) za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca, bez względu na to, co zrobiła ofiara;
3) nie ma żadnego usprawiedliwienia przemocy, nikt nie ma prawa znęcać się nad innymi;
4) zrozumiałe i dopuszczalne są wahania i niekonsekwencje w zachowaniu i decyzjach ofiar – jest to objaw doznanego urazu.
W procedurze „Niebieskie Karty” interwencja jest rozumiana jako:
1. Działanie doraźnie, mające na celu zatrzymanie aktualnej przemocy. Taką interwencję przeprowadzają policjanci (służby patrolowo-interwencyjne) i działają na zasadzie „straży pożarnej” – cel – „przywrócenie porządku”, w razie konieczności podjęcie działań ochronnych wobec ofiar (np. izolowanie sprawcy), pouczenie o przysługujących prawach i grożących konsekwencjach oraz rejestracja zdarzenia. Interwencja policji jest działaniem jednorazowym, chociaż może być podejmowana wielokrotnie w danej rodzinie, ponieważ cechą charakterystyczną przemocy jest to, że nie zatrzymana – powtarza się i z czasem nasila.
2. Szereg skoordynowanych działań rozłożonych w czasie i mających na celu zmianę sytuacji – cel – wprowadzenie zmian w funkcjonowaniu poszczególnych osób i całej rodziny, tak aby wyjść z kryzysu, uporać się z jego skutkami i zacząć normalnie funkcjonować. Taką interwencję podejmują najczęściej np. specjaliści w dziedzinie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, pracownicy socjalni, dzielnicowi. Działania podejmowane są nie tylko na rzecz ofiar, ale także wobec sprawców przemocy. Celem pracy ze sprawcami jest trwała zmiana nie tylko zachowań, ale i postaw osoby stosującej przemoc.
CELE PROCEDURY „NIEBIESKIE KARTY”
Ułatwienie rozpoznania przemocy w rodzinie.
Biorąc pod uwagę prawidłowość, że nie rozpoznana i nie zatrzymana przemoc z czasem się nasila i przyczynia do powstawania coraz większych szkód, szczególnie ważne staje się wczesne zidentyfikowanie problemu i jak najszybsze podjęcie działań zapobiegawczych. Nie bez znaczenia jest też fakt, że nie tylko sprawcy, ale także często ofiary próbują ukryć występowanie przemocy lub nie nazywają doświadczanych krzywd przemocą. To w oczywisty sposób utrudnia nie tylko rozpoznanie, ale także udzielenie skutecznej pomocy. Kwestionariusze „Niebieskie Karty” zawierają proste pytania ułatwiające identyfikację problemu i nakreślające podstawowe kierunki udzielania dalszej pomocy.
Zapewnienie bezpieczeństwa ofiarom przemocy.
Zastosowanie procedury „Niebieskie Karty” nie kończy się jedynie na zebraniu ważnych informacji na temat zdarzenia lub sytuacji w rodzinie. Jej zadaniem jest przede wszystkim szybkie uruchomienie działań podnoszących stan bezpieczeństwa ofiar przemocy oraz ich kontynuacja aż do momentu, gdy możemy jednoznacznie stwierdzić, że udzielono wszelkiej dostępnej i potrzebnej pomocy, a przemoc w danej rodzinie już nie występuje.
Przerwanie izolacji rodziny.
Uruchomienie procedury „Niebieskie Karty” i włączenie innych służb do procesu pomagania zwiększa szanse na skuteczne zatrzymanie przemocy. Ofiary przemocy w rodzinie otrzymują informacje, że nie są same i możliwa jest zmiana sytuacji, a w środowisku lokalnym są osoby i instytucje, które mogą udzielić jej potrzebnej pomocy. To także informacja dla sprawcy, że to, co czyni, jest przestępstwem ściganym przez prawo i grożą za nie określone konsekwencje. Poza tym do czasu rozwiązania problemu będą podejmowane wobec niego działania prewencyjne oraz działania chroniące ofiary.
Wsparcie dla ofiar
To pisemna informacja o przysługujących prawach i możliwościach uzyskania pomocy. Procedura „Niebieskie Karty” przewiduje pozostawienie ofierze przemocy w rodzinie pisemnej informacji o przysługujących jej prawach i możliwościach poszukiwania pomocy w środowisku lokalnym, tak by w dogodnej dla siebie chwili, na spokojnie, mogła się zastanowić i podjąć decyzję o dalszym postępowaniu.
Motywowanie do podjęcia działań ochronnych.
Osoby pomagające wspierają, wzmacniają i zachęcania do odbudowania poczucia własnej mocy i sprawczości oraz umiejętności radzenia sobie w sytuacji zagrożenia. Ważnym elementem procesu pomagania jest też budowanie sieci wsparcia społecznego w najbliższym otoczeniu ofiar. Zastosowanie procedury „Niebieskie Karty” zachęca nie tylko osoby pokrzywdzone do poszukiwania możliwości poradzenia sobie z przemocą, ale także osoby pomagające do poszukiwania wspólnie z ofiarami najlepszego rozwiązania, uwzględniania wszelkich możliwości pomocy oraz monitorowania przebiegu procesu pomagania.
Bardziej stanowcze działania wobec sprawcy.
Sprawcy przemocy w rodzinie często czują się bezkarni. Manipulują nie tylko ofiarami
i świadkami przemocy, ale także osobami, które interweniują. Ich celem jest zbagatelizowanie przemocy i uniknięcie konsekwencji oraz zwiększenie kontroli nad ofiarami. Próbują zatem odwracać uwagę od czynów, jakie popełniają, usprawiedliwiać (czasem bardzo racjonalnie) przemoc, przerzucać odpowiedzialność na innych. Chętnie też przedstawiają siebie jako ofiarę. Zdarza się, że osoby dowiadujące się o przemocy, na skutek manipulacji sprawcy odstępują od interwencji lub ograniczają się jedynie do wymuszenia obietnicy o poprawie zachowania i zaprzestaniu przemocy. W interwencji i działaniach wobec sprawców przemocy ważna jest stanowczość i konsekwencja. Zastosowanie procedury i wypełnianie dokumentacji pozwala trzymać się odpowiedniego trybu postępowania i zmniejsza ryzyko ulegania manipulacji. Poza tym sprawca otrzymuje informację, że przemoc w rodzinie jest przestępstwem i nie pozostanie bezkarny.
Zapis zdarzenia – ujednolicona dokumentacja.
Dokumentacja „Niebieskie Karty” służy nie tylko rozpoznaniu przemocy, rejestracji przebiegu zdarzenia i jego skutków oraz zaplanowaniu pomocy, ale jest także wykorzystywana w postępowaniu przygotowawczym wszczynanym wobec sprawcy. Większość spraw z art. 207 (znęcanie się nad rodziną) nie trafia do wymiaru sprawiedliwości lub jest umarzana z powodu braku dowodów. Każde udokumentowane zdarzenie, nawet jeśli nie pociąga za sobą drastycznych skutków, jest dowodem na ciągłość i powtarzalność przemocy. Wypełnienie przez interweniujących policjantów „Niebieskiej Karty” nie jest jednak równoznaczne ze złożeniem doniesienia o popełnieniu przestępstwa (w tej sprawie obowiązują inne regulacje prawne). Dokumentacja „Niebieskie Karty”, zarówno dla policji, jak i dla pomocy społecznej czy gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, jest zapisem informacji powziętych przez przedstawicieli tych służb podczas wykonywania swoich obowiązków. Nie może być zatem anulowana, wycofywana czy zmieniana na prośbę ofiary lub sprawcy przemocy.
Podejmowanie interwencji w środowisku wobec osoby dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o procedurę „Niebieskie Karty” i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie.
Założenie Niebieskiej Karty nie jest równoznaczne ze złożeniem zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Nie stanowi podstawy do wszczęcia postępowania karnego, ale w przypadku gdy ofiara zdecyduje się złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa może ona zostać wykorzystana jako dowód procesowy.
JAK WYGLĄDA PROCEDURA ZAŁOŻENIA NIEBIESKIEJ KARTY?
Niebieska Karta składa się z formularzy A,B,C i D.
Wszczęcie procedury rozpoczyna się z chwilą wypełnienia formularza Niebieska Karta – A. Może być ona założona przez Policję, Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, przedstawicieli oświaty i służby zdrowia. Dotyczy ona członków rodzin dotkniętych problemem przemocy w rodzinie.
Formularz jest przekazywany do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego, nie później niż w terminie 7 dni od dnia wszczęcia procedury. Kopię pozostawia się u wszczynającego procedurę. Przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego po otrzymaniu formularza „Niebieska Karta – A”, nie później niż w ciągu 3 dni od dnia jego otrzymania, przekazuje formularz członkom zespołu interdyscyplinarnego/grupie roboczej.
Formularz „B” wypełnia osoba, co do której istnieje podejrzenie, że dotyczy jej przemoc. Jeśli dotyczy to dziecka, czynności podejmowane i realizowane w ramach procedury przeprowadza się co do zasady w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego. Jeżeli to właśnie te osoby podejrzewamy o stosowanie przemocy wobec dziecka, to działania z udziałem dziecka przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby tj. współmałżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwa i powinowatów, a także osób pozostające w faktycznym wspólnym pożyciu z osobą pokrzywdzoną.
Formularz „C” wypełniają członkowie zespołu bądź grupy roboczej na posiedzeniu, w obecności zaproszonej osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie.
Na posiedzenie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej nie zaprasza się dziecka. Osoba dotknięta przemocą w rodzinie nie ma obowiązku stawienia się na spotkanie. Nie grozi jej za to żadna sankcja. Taka sytuacja nie wstrzymuje jednak prac zespołu.
Formularz „D” również wypełniają członkowie zespołu bądź grupy roboczej w obecności osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie. Osoba ta zostaje wezwana na posiedzenie zespołu bądź grupy roboczej. Jeżeli domniemany sprawca przemocy nie stawi się na wezwanie zespołu, bądź grupy roboczej, to taka sytuacja nie wstrzymuje dalszych działań specjalistów.
Następnie zespół lub grupa robocza analizują zgłoszoną sprawę i przygotowują plan pomocy rodzinie i go realizują. Procedura Niebieskiej Karty kończy się w momencie zrealizowania strategii i wyeliminowaniu problemu przemocy w rodzinie.
IV. Obowiązek zawiadomienia o przestępstwie z użyciem przemocy
Zgonie z art. 12 ust. 1 i 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 r.
osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych powzięły podejrzenie o popełnieniu ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie, niezwłocznie zawiadamiają o tym Policję lub prokuratora. Osoby będące świadkami przemocy w rodzinie powinny zawiadomić o tym Policję, prokuratora lub inny podmiot działający na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.